Wakacje coraz bliżej, a wielu z nas planuje urlopy nad morzem – polskim Bałtykiem, Adriatykiem, a może na dalszych wybrzeżach Atlantyku czy Oceanu Indyjskiego. To świetny czas na odpoczynek, ale też doskonała okazja do podejmowania codziennych decyzji, które realnie wpływają na kondycję mórz i oceanów – zarówno dziś, jak i w przyszłości.
To, jak się zachowujemy w czasie wakacji – co jemy, co kupujemy, czym podróżujemy i co po sobie zostawiamy – ma bezpośredni wpływ na zdrowie ekosystemów morskich i lokalnych społeczności.
Czy wiesz, że:
- Jedna kropla oxybenzonu – składnika wielu popularnych kremów przeciwsłonecznych – może zanieczyścić aż 6,5 basenu olimpijskiego. Według organizacji Inland Ocean Coalition, nawet minimalne stężenie tej substancji stanowi poważne zagrożenie dla raf koralowych, larw ryb i życia morskiego.
- Na popularnych wyspach, takich jak Majorka czy Algarve, zużycie wody przez turystów i hotele przewyższa lokalne zasoby, co prowadzi do niedoborów i wysychania mokradeł oraz rzek sezonowych.
- Ilość odpadów w nadmorskich miejscowościach potrafi wzrosnąć nawet dwukrotnie w sezonie, a jeden sezon wakacyjny może wygenerować więcej śmieci niż cały rok poza sezonem.
- Średnia ryba w Morzu Śródziemnym czy Bałtyku jest dziś znacznie mniejsza niż 30 lat temu – populacje nie nadążają się regenerować z powodu nadmiernego połowu.
Rola oceanów w zrównoważonym rozwoju
Oceany – naturalna tarcza klimatyczna
Oceany pochłaniają około 30% emisji CO₂ i 90% nadmiaru ciepła generowanego przez człowieka, łagodząc skutki zmian klimatycznych. Bez nich globalne ocieplenie byłoby bardziej gwałtowne i niszczycielskie. Od planktonu po rafy koralowe – ekosystemy morskie są fundamentem globalnych cykli przyrodniczych, w tym obiegu węgla, wody i tlenu.
Oceany jako źródło pożywienia, pracy i zdrowia
Ponad 3 miliardy ludzi korzysta z zasobów oceanów jako głównego źródła białka, a 800 milionów osób utrzymuje się z rybołówstwa. Dla społeczności nadmorskich oceany są filarem lokalnej gospodarki, turystyki, handlu i bezpieczeństwa żywnościowego. Zdrowe oceany to zdrowe społeczeństwo – ekonomicznie i środowiskowo.
Nie bez powodu więc oceany uzyskały międzynarodowe uznanie. Już w 1992 roku podczas szczytu Ziemi w Rio de Janeiro zaproponowano ideę ich globalnego uhonorowania, a w 2008 roku Zgromadzenie Ogólne ONZ oficjalnie przyjęło rezolucję A/RES/63/111, ustanawiając 8 czerwca Światowym Dniem Oceanów.
Od tego czasu, co roku, ten dzień staje się okazją do refleksji nad kondycją mórz i oceanów, ich wpływem na klimat, gospodarkę i życie miliardów ludzi. To również moment mobilizacji społeczeństw, rządów i biznesu wokół wyzwań związanych z ochroną środowiska morskiego.
W 2025 roku hasło Światowego Dnia Oceanów brzmi:
„Sustainable Fishing Means More” – Zrównoważone rybołówstwo oznacza więcej.
Więcej życia. Więcej jedzenia. Więcej przyszłości.
„Zrównoważone rybołówstwo” to model gospodarki morskiej, który:
- pozwala łowić ryby w sposób umożliwiający odbudowę populacji,
- chroni morskie siedliska i bioróżnorodność,
- respektuje prawa lokalnych społeczności i promuje sprawiedliwy podział zasobów,
- eliminuje metody destrukcyjne dla dna morskiego i ogranicza przyłów (łowienie przypadkowych, często chronionych gatunków).
To nie tylko kwestia ilości, ale także jakości i etyki połowu – jak, gdzie, kiedy i przez kogo odbywa się połów.
W ramach wsparcia dla tej cennej inicjatywy zaplanujmy nasze „zrównoważone wakacje nad morzem”.
To nic skomplikowanego, to proste wybory, które robią różnicę:
- Wybieraj lokalne ryby z odpowiedzialnych źródeł
- Unikaj dań z ryb zagrożonych wyginięciem (np. węgorz europejski, tuńczyk błękitnopłetwy).
- Wybieraj produkty z certyfikatami MSC (Marine Stewardship Council) lub ASC (Aquaculture Stewardship Council) – to międzynarodowe znaki jakości, które potwierdzają, że ryby i owoce morza pochodzą z odpowiedzialnych połowów (MSC) lub zrównoważonej hodowli (ASC), z poszanowaniem środowiska i praw pracowników.
- Kupuj pamiątki odpowiedzialnie
- Nie wspieraj sprzedaży muszli, korali, suszonych rozgwiazd.
- Postaw na lokalne rękodzieło lub wspieraj gospodarkę cyrkularną.
- Stosuj „reef-safe” kremy z filtrem UV
- Unikaj kosmetyków zawierających oxybenzon i octinoxate.
- Wybieraj filtry mineralne przyjazne dla ekosystemów morskich.
- Zostaw plażę czystszą, niż ją zastałeś
- Zabieraj śmieci, nawet te, które nie są Twoje.
- Ucz dzieci dobrych nawyków już od najmłodszych lat.
Co zyskujesz, wybierając odpowiedzialnie?
- Zdrowsze i smaczniejsze jedzenie – ryby sezonowe i lokalne są świeższe i bardziej wartościowe.
- Czystsze środowisko – odpoczynek w miejscu, które nie zostało zdewastowane.
- Prawdziwą satysfakcję – że Twój wypoczynek nie odbywa się kosztem przyszłych pokoleń, lecz w duchu odpowiedzialności i troski o planetę.
Podczas wakacji zadbaj o siebie , ale również o miejsce w którym wypoczywasz. Bo przyszłość oceanów – i naszych kolejnych urlopów – zależy właśnie od nas.